Сабақтыңмақсаты:
Білімділік- cалалас құрмалас сөйлемнен алған теориялықбілімдерін еске түсіру ,практикада қолдана білугеүйрету, шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемніңжасалу жолын көрсету, ажырату, синтаксистік талдау дағдыларын жетілдіру
Дамытушылық- өзойын жүйелі, дәлелді жеткізе білуге үйрету.
Тәрбиелік-адамгершілікке, үлкенді сыйлауға, отансүйгіштікке тәрбиелеу.
Сабақтүрі:Жаңа сабақты меңгерту.
Сабақтыңәдісі:сұрақ-жауап, сатылай кешенді талдау, СТО элементтері, АКТ
Көрнекілігі:тест сұрақтары, кесте, семантикалық карта
Сабақтың өтілу барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу, оқу құралдарын даярлау, жаңа сабаққа назарларын аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Синтаксистік талдау (сатылай кешенді талдау,2 сөйлем)
Біресе басымен үйді нұсқады, біресе сақалымен шанада жатқан әйелді нұсқады.
І.Айтылу сазы мен мазмұнына қарай: хабарлы
ІІ.Құрылысына қарай: кезектес салалас құрмалас сөйлем.
ІІІ.Сөйлем мүшесіне талдау:
ІУ.Сөз тіркестері: үйді нұсқады, әйелді нұсқады- еркін, етістікті.
жатқан әйел-еркін, есімді
У.Сөздердің байланысу түрі мен тәсілі:
үйдінұсқады - меңгеру, жалғау арқылы;
әйелдінұсқады - меңгеру, жалғау арқылы;
жатқан әйелді- қабысу, орын тәртібі;
ВЕНН ДИАГРАММАСЫ
Баян.тиянақты; жалаң, жайылма; бір-біріне бағына байланысады; өзара тең дәредеде байланысады; баян.тиянақсыз; бірнеше жай сөйлемнен құралады.мағыналық түрлері бар;
ІІІ. Жаңа сабақ:
Мысалдар: Ақын адам сөздіңасыл болатын сипаттарын білсе, сөзін таза, мінсіз шығарады.Қонаққа ертең не мен барамын, не сен барасың. Күн бұлттанып еді,бірақ жаңбыр жаумады.( артық сөйлемді анықтатқызу)
Тақырыбы: Шартты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем
Оқушылар сабақтыңмақсатын өздері шығарады
( 4 сөйлем беру, соның ішінен шартты бағыныңқын анықтап , жасалуын түсіндіреді, кестені толтырады.)
Сабақтас құрмаластың сөйлемнің жасалу жолдары қандай болады?
|
Бағыныңқының баяндауышы |
Тұлғалық белгісі |
Сұрауы |
Сөйлемдердің сызбасы |
|
1. Шартты рай |
|||
|
2. Көсемше |
|||
|
3. Есімше |
(Окушылар кестені толтырғаннан кейін ережені өздері шығарады)
Ережесі: Шартты бағыныңқысабақтас деп құрамындағы жай сөйлемдердіңбіріншісі екіншісіндегі істіңжүзеге асу я аспау шартын білдіретін құрмаластыңтүрі.
ІУ Бекіту кезеңі
Тапсырма. Берілген сөйлемдердіңбаяндауыштарына дұрыс қосымшаларды жалғап, сұрағынанықтаңыз.
Үлгі: Сөзжүйесін тап..., мал иесін табар.(-са- шартты р ай, қайтсе?)
Жасында жаттықтырма..., өскенде бастықтыра алмайсың. Көптің мақұлдығы бол..., қаражатты ешкім жұмсай алмайды. Жақсы ұстаздық ет..., болашақтан тірек табарсың. Су тасқының тоқтатпа..., мал шығыны көп болар еді. Ортақ тіл тап..., жеңіске жету мүмкін емес.
Тапсырма. Сыңарын тап.
|
Қаражат бөлінбесе,... Үйдің кілтің алмай,... Қар жаумаса,.. Құтқарушы тез келмегенде,... Елін қорғайтын азамат болса,.. |
жазда шөп сұйықболады. соңы жаман болушы еді. үйге кіре алмас еді. сол ел бақытты жағдай нашарлар еді.
|
Жұппен жұмыс(жұп жұмысын бақылау, яғни берген тапсырманы компьютерде Radmin бағдарламасы арқылы бақылау жасау, тапсырманы орындап болғасын интербелсенді тақтадан басқа жұптарға көрсетіптексерту, осылайша бір-бірін бағалайды).
Тапсырма 1- жұп Берілген сөйлемдерді аяқтаңыз.
Жаз келсе,... ; Еңбек етсең ерінбей,...; Су мол болмай,...; Көл таяз болғанда,...; Нағашысымен күрессе,...
Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз
Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі; Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;
Тапсырма№ 3- жұп Салалас құрмалас сөйлемдерді шартты сабақтас құрмалас сөйлемге айналдыр.
1.Айыпқа бұйырмаңыз, орныңызға отыра беріңіз. 2.Демалу уақыты аяқталды, жұмысшылар жұмысқа кірісті. 3.Сөз мағынасын түсінді, мазмұнын жүйелеп айтты. 4.Көмектесетін адам көп болатын, жұмысты ерте аяқтайтын. 5.Алдына қарамады, шұңқырға түсті.
Семантикалық карта
|
Мысалдар |
Шартты рай |
Есімше |
Көсемше |
|
Жаманшылықты сезбегенде, арты жаман болар еді. |
|
|
|
|
Шығыс болмай, кіріс болмас. |
|
|
|
|
Қонақкелсе , есігіңді аш |
|
|
|
|
Қазақ елі қонақжайлылығын көрсетсе, одан басқа халықтар үлгі алар. |
|
|
|
|
Өткенге топырақ шашсаң, болашақ саған тас атады. |
|
|
|
Салалас құрмалас пен шартты бағ. сабақтас сөйлемдерден алған білімдерін тексерумақсатында тест жұмысы жүргізіледі. Шектеулі уақыт беріледі. Тест жұмысы компьютермен орындалады, болған соңинтербелсенді тақтада дұрыс жауап ашылады,оқушылар бір-бірініңжауаптарын тексереді.
- Тест жұмысы
1. Құрмалас сөйлемді көрсетіңіз
А) Құстар жылы жаққа ұшып кетті.
В) Көктемде қар ериді.
С) Жаз келіп, жасыл шықты.
Д) Күзде күн қысқарады, салқындайды
2.Біресе жалғаулықшылауы қай құрмаласқа тән екенін көрсет.
А) себеп-салдар салалас В)кезектес салалас С)қарсылықты салалас Д)ыңғайлас салалас
3. Қарсылықтысалаласты табыңыз.
А) Байбосыновтыңжүзінде әжімнен сау жер жоқ, әйтсе де беті ойнақы еді.
В) Өз жігіттеріме көзім түсіп еді, барлығыныңжүзінен әзірлікті көрдім.
С) Мүхит пен Кенбай айғайласа сөйлеседі, себебі шамалы дауысты Көкдолы бұрқағы есіттірер емес.
D) Ол қызына екі түрлі нәрсені үйретуге тырысты: бірі - тұрақтылық, бірі- махаббат.
4.Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмаласты табыңыз
А) Қына тасқа бітсе,білім басқа бітеді.
В)Күн бұлттанып еді,- жаңбыр жаумады.
С)ҚұнанбайҰлжан қасына отырды да, Мәкіш пен Абайдыңжүзіне қарады.
Д)Ол ерте келгенімен, ешкім көрмеді.
5.Түсіндірмелі салаласты көрсетіңіз
А) Дүниеде айнымайтын қорғаушың- ақыл.
Б) Өтірікші өзін алдайды.
С) Мал етініңасылдануы сондай - майы аузыңа салдырмайды.
Д) Жігіттіңдені сау болса, сол -дәулет.
УІ.Үй тапсырмасын беру кезеңі
- Көктем туралы шағын мәтін ( бес сөйлем) құрау
- Синтаксистік талдау
УІІ.Бағалау
У. Рефлексия
INCERT әдісі
|
Не білем? |
Не білдім? |
Не білгім келеді? |
|
|
|
|
